Hạt muồng hay thảo quyết minh là vị thuốc dân gian nổi tiếng. Vị thuốc này có nhiều công dụng trong việc làm mát gan, giáng hoả, thanh nhiệt, thông tiện, giúp mắt sáng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu kỹ về hạt muồng và một số bài thuốc hay từ loại hạt này.
Hạt muồng là hạt gì?
Hạt muồng còn có một số tên gọi khác là hạt lác, thảo quyết minh, quyết minh tử. Đây là hạt của cây muồng, có tên khoa học là Cassia tora L., thuộc họ Đậu (Fabaceae). Cây còn được gọi là cây mùng lạc. Là loại cây nhỏ có chiều cao từ 30 đến 90cm. Lá là dạng lá mọc so le gồm 2 – 4 đôi lá chét. Hoa của cây muồng thường mọc ở kẽ lá với màu vàng tươi nổi bật.
Quả của cây hình trụ dài (quả hình đậu). Nhưng quả không ăn được mà chỉ được dùng làm thuốc nên còn được gọi là đậu ma, đậu tiên. Mỗi quả muồng chứa từ 15 – 25 hạt. Những hạt này thường có dạng hình trụ với hai đầu vát chéo. Bên ngoài hạt có màu nâu xỉn, bóng, trông khá giống với viên đá lửa.
Về địa điểm phân bố, cây muồng đang mọc hoang ở nhiều nơi trên cả nước. Nó cũng phổ biến ở các nước Đông Nam Á hoặc Nam Á khác. Do có nhiều công dụng trong việc điều trị bệnh nên người dân thường tiến hành thu hái quả muồng khô để đập lấy hạt. Thời gian thu hái quả muồng khô là vào khoảng tháng 10 đến tháng 11 hàng năm.
Sau khi thu quả, chỉ cần phơi cho thật khô, đập lấy hạt (quả có thể phơi khô, đập để tách hạt dễ dàng như các loại quả họ đậu). Ngoài việc dùng hạt để làm thuốc, nhiều người cũng dùng lá cây muồng muồng nấu canh ăn hàng ngày. Theo kinh nghiệm dân gian, việc ăn canh muồng muồng giúp an thần, giải độc gan hiệu quả.
Hạt muồng có tác dụng gì?
Hạt muồng đã được sử dụng trong việc làm thuốc từ rất lâu. Cách làm thuốc từ hạt muồng cũng tương đối đơn giản. Căn cứ vào triệu chứng bệnh và phương pháp điều trị mà có thể tiến hành sao vàng hay sao cháy để tạo ra vị thuốc là thảo quyết minh hoặc quyết minh tử. Các vị thuốc này đều có rất nhiều công dụng cho sức khỏe người dùng. Dưới đây là các công dụng của hạt muồng theo y học cổ truyền và y học hiện đại. Cụ thể:
Theo y học cổ truyền
Hạt muồng là vị thuốc có vị ngọt, hơi đắng, có chứa chất nhầy. Khi đem hạt muồng sao lên thì sẽ có mùi thơm như mùi cà phê. Tuy nhiên, nó không chứa cafein hay nhiều công dụng như cà phê mà lại rất tốt cho sức khỏe. Có thể được dùng trong việc hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh.
Tuy nhiên, người dự định dùng hạt muồng hỗ trợ điều trị bệnh cần biết, việc sao qua lửa sẽ khiến tính vị của hạt muồng có phần thay đổi. Cụ thể, thảo quyết minh hay hạt muồng đã qua sơ chế thường có vị ngọt, đắng và mặn, tính hàn. Nó có khả năng an thần cực tốt. Cũng được dùng trong việc hỗ trợ điều trị cao huyết áp, làm mát gan, nhuận tràng, thông tiện. Sử dụng hạt muồng thường xuyên còn giúp người dùng sáng mắt….
Theo y học hiện đại
Nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh các tác dụng của hạt muồng với sức khỏe người dùng. Theo đó, hạt cây muồng có nhiều hoạt chất có khả năng làm hạ cholesterol máu. Nó ngăn ngừa sự hình thành của các mảng xơ cứng mạch trong thành động mạch. Đồng thời, chống tăng huyết áp, chống nhiễm khuẩn và thư giãn để ổn định huyết áp một cách hiệu quả.
Nghiên cứu thực tế trong việc điều trị tăng cholesterol máu đã chỉ ra rằng, việc dùng hạt muồng liên tục trong 2 tuần giúp 80% trường hợp hạ cholesterol trở về mức bình thường. Nếu điều trị kéo dài hơn thì hiệu quả có thể đạt tới con số 96% – một con số cực kỳ ấn tượng.
Cách sao hạt muồng làm thuốc
Theo kinh nghiệm dân gian và các bài thuốc trong y học cổ truyền, hạt muồng tươi không được dùng để làm thuốc ngay. Thay vào đó, nó thường được sao vàng hoặc sao cháy để gia tăng công dung. Vì vậy, trước khi tìm hiểu về các bài thuốc hay từ hạt muồng, chúng ta sẽ cùng xem cách sao hạt muồng làm thuốc chuẩn nhất. Cụ thể:
Cách sao vàng hạt muồng: Để sao vàng hạt muồng, bạn nên rửa sạch, phơi lại chút cho khô rồi mới cho vào nồi hoặc chảo. Đặt lên bếp, mở lửa nhỏ, khuấy đều cho đến khi toàn bộ phía bên ngoài của hạt trở nên bóng loáng. Tiếp tục dùng đũa đảo đều đến khi hạt phát ra tiếng nổ lép bép thì hạ lửa nhỏ và đảo nhanh tay hơn. Khi hạt nổ hết, phát ra mùi thơm đậm là coi như bạn đã sao vàng hạt muồng thành công.
Cách sao hạt muồng cháy: Nếu muốn sao hạt muồng cháy thì sau khi sao vàng, bạn tiếp tục đảo đều tay cho đến khi từ chảo bốc lên một lớp khói có màu vàng cam. Đảo đều cho đến khi lớp khói này tan hẳn, trong chảo hạt muồng xuất hiện một làn khói đen nhẹ, mang mùi thơm của hạt muồng. Hơn nữa, lớp vỏ hạt không chỉ có màu vàng đều mà chuyển một phần sang màu đen, hơi cháy.
Bài thuốc hay từ hạt muồng
Dân gian và y học cổ truyền đều có rất nhiều bài thuốc hay từ hạt muồng. Hơn nữa, các bài thuốc làm từ hạt muồng tương đối đơn giản, dễ áp dụng tại nhà, an toàn cho người sử dụng. Dưới đây là một số bài thuốc hay từ hạt muồng mà bạn nên biết và có thể áp dụng khi cần thiết:
Hỗ trợ điều trị khó ngủ, mất ngủ
Chuẩn bị thảo thuyết minh sao cháy 12g. Cho vào cốc hoặc ấm nước hãm uống thay trà hàng ngày. Hoặc lấy thảo thuyết minh sao cháy 12g, hắc táo nhân (táo nhân sao đen) 10g. Trộn đều hãm với nước như trà uống hàng ngày. Tốt nhất là uống vào buổi chiều trước khi đi ngủ. Nên dùng liên tục từ 10 – 15 ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.
Trường hợp bị khó ngủ, mất ngủ, tim hồi hộp thì chuẩn bị thảo quyết minh 15g, mạch môn 15g, tâm sen khô 6g. Đem thảo quyết minh sao vàng; tâm sen sao qua; mạch môn bỏ lõi, giã dập. Cho tất cả vào ấm sắc lấy nước uống. Trong thời gian dùng thuốc nên kiêng cà phê, nước chè đặc….
Làm sáng mắt, hỗ trợ điều trị các bệnh về mắt
Thảo quyết minh sao cháy 12g; hoàng liên, cam thảo, cốc tinh thảo mỗi vị 8g; hoa cúc vàng 6g. Cho tất cả vào nồi sắc uống ngày 1 thang. Một liệu trình nên dùng từ 2 – 3 tuần rồi dừng. Sau 1 thời gian mới dùng tiếp. Bài thuốc này hỗ trợ điều trị mờ mắt, đau mắt đỏ rất tốt.
Trường hợp bị nóng trong người, mắt mờ, táo bón thì có thể dùng bài thuốc thảo quyết minh 30g, gạo tẻ 100g. Đem thảo quyết minh rửa sạch, cho vào nồi sao qua; gạo tẻ vo sạch. Cho tất cả vào nồi ninh thành cháo, chia thành nhiều bữa trong ngày. Bài thuốc này thanh nhiệt, thông tiện, thanh can, ích thận, hỗ trợ điều trị đau đầu do phong tà, giảm huyết áo, hỗ trợ điều trị béo phì và rối loạn lipid máu rất tốt. Nó cũng phù hợp với người bị đau mắt đỏ, suy giảm thị lực, giúp người dùng sáng mắt hơn.
Hỗ trợ điều trị cao huyết áp
Thảo quyết minh là vị thuốc giúp hỗ trợ điều trị cao huyết áp hiệu quả. Bệnh nhân cao huyết áp có thể dùng trà pha từ vị thuốc này. Cách thực hiện rất đơn giản, chỉ cần lấy thảo thuyết minh sao cháy 12g (sao cháy khác với sao vàng); hoa hòe sao vàng 10g; cỏ ngọt 6g; hoa cúc 4g. Có thể thêm câu đằng 12g. Cho tất cả vào cốc hoặc ấm hãm như trà để uống. Nên uống nhiều lần trong ngày, uống liên tục trong khoảng 3 tuần thì dừng. Sau một thời gian tiếp tục nhắc lại.
Người vừa tăng huyết áp vừa có cholesterol cao nên áp dụng bài thuốc thảo thuyết minh sao cháy 15g. Cho vào nồi với 500ml nước sắc kỹ. Chia làm 3 lần uống trong ngày. Trường hợp bị tăng huyết áp do tăng cholesterol với triệu chứng khó ngủ, hồi hộp thì nên chuẩn bị thảo thuyết minh sao vàng 20g, mạch môn 15g, tâm sen sao khô 6g. Sắc lấy nước chia 3 lần uống trong ngày.
Lương y Phan Thị Thạnh, Hội Đông y TP Vũng Tàu cũng người cao huyết áo với thể can, thận âm hư có thể chuẩn bị thảo quyết minh 24g, nữ trinh tử 15g; thỏ ty tử, câu kỷ tử, sa kỷ tử, quả dâu chín phơi khô 12g; kim anh khô 9g. Sắc uống ngày 1 thang. Uống đến khi huyết áp ổn định thì ngừng.
Hỗ trợ điều trị tăng mỡ máu
Nếu bị tăng mỡ máu do can thận âm hư, khí huyết ứ trệ thì có thể chuẩn bị hạt muồng sao thơm, hà thủ ô đỏ, sơn tra mỗi vị 15g; câu kỷ tử 10g; đan sâm 20g. Đem tất cả các bị thuốc này phơi khô, tán bột, cho vào nồi đun với 1,5 lít nước. Đến khi nước sôi thì hạ nhỏ lửa, để sôi trong 30 phút. Sau đó, rót nước thuốc vào phích để giữ nóng, chia làm nhiều lần uống trong ngày. Nên uống liên tục từ 2 – 3 tháng để đạt hiệu quả tốt nhất.
Hỗ trợ điều trị hội chứng lỵ, đại tiện ra máu
Chuẩn bị thảo thuyết minh sao 10g, hoa hòe sao 10g. Cho cả hai vị thuốc vào nồi sắc uống hoặc tán thành bột, mỗi lần uống từ 5 – 7g. Ngày uống 3 lần liên tục trong 1 tuần để thuốc phát huy hiệu quả. Bài thuốc này cũng hỗ trợ điều trị chứng xuất huyết dưới da.
Hỗ trợ điều trị táo bón
Người táo bón, đại tiện khó nhất là trong mùa hè nóng nực, cơ thể mất nhiều nước, tân dịch hao tổn có thể dùng bài thuốc giảm táo bón từ thảo quyết minh. Cách chuẩn bị khá đơn giản, chỉ cần lấy từ 16 – 20g thảo quyết minh sao vàng, uống dưới dạng hãm như trà. Uống đến khi đại tiện trở lại bình thường.
Hoặc có thể chuẩn bị thảo quyết minh và quả me chín (chỉ lấy phần cơm, bỏ hạt) với lượng bằng nhau. Sấy khô, tán thành bột mịn. Dùng mật ong để làm thành viên hoàn. Mỗi lần uống 10 – 20g viên hoàn trước khi đi ngủ. Cách này cũng hỗ trợ điều trị táo bón rất tốt.
Hỗ trợ điều trị bệnh ngoài da
Nếu bị nấm ngoài da thì nên chuẩn bị thảo quyết minh 20g, cồn 50 độ 100ml. Đem hạt thảo quyết minh sao khô, giã nát, cho vào lọ sạch, rót cồn 50 độ vào nút kín. Mỗi ngày lắc 1 lần trong 10 ngày. Rút lấy cồn, bỏ bã, cho cồn vào lọ sạch, có nút đậy kín để bảo quản. Khi dùng lấy nông tẩm cồn, bôi lên nơi nhiễm nấm. Ngày bôi khoảng 3 – 4 lần liên tục đến khi khỏi hẳn.
Trường hợp bị hắc lào thì nên lấy thảo quyết minh 20g, rượu 40 – 50ml, dấm ăn 5ml. Cho tất cả vào bình kín ngâm trong 10 ngày. Lấy nước bôi lên vùng da bị bệnh hắc lào. Trước khi bôi lên rửa sạch, để da khô ráo.
Lưu ý khi sử dụng hạt muồng
Hạt muồng là vị thuốc được dân gian sử dụng từ rất lâu. Hơn nữa, vị thuốc này được đánh giá cao bởi tính an toàn cho sức khỏe người dùng.
Tuy nhiên, nếu sử dụng quá nhiều, trong thời gian dài thì hạt muồng có thể khiến người dùng bị đi phân lỏng, khó tiêu. Do đó, ngay khi thấy các triệu chứng này, bạn nên ngừng sử dụng. Sau đó một thời gian mới tiếp tục uống với liều lượng ít và thưa hơn. Hoặc nếu không muốn bị đi phân lỏng thì người áp dụng các bài thuốc từ hạt muồng có thể cho vào bài thuốc đó 12g ý dĩ. Ngoài ra:
- Hạt muồng để lâu ngày có thể bị mốc, hỏng, ảnh hưởng đến dược tính. Vì vậy, khi mua hạt muồng và trong quá trình sử dụng, bạn nên kiểm tra thật kỹ. Nếu thấy có dấu hiệu mốc hỏng hay có mùi lạ thì nên ngừng sử dụng.
- Hạt muồng làm thuốc thường đã được sao vàng hoặc sao cháy. Nhưng theo kinh nghiệm dân gian, bạn không nên sao hết ngay mà nên dùng đến đâu sao đến đấy.
- Việc bảo quản hạt muồng tươi luôn dễ hơn so với việc bảo quản hạt muồng đã sao. Nếu sao và để lâu thì hạt muồng sẽ không còn thơm như trước.
- Nhiều người đang nhầm thảo thuyết minh với hạt cây điền thanh hay hạt cây lục lạc. Vì những loại hạt này có kích thước gần giống nhau. Tuy nhiên, hạt điền thanh hơi xám xanh, hai đầu hạt không vát. Còn hạt cây lục lạc có màu nâu nhạt hoặc vàng cam, hơi nhỏ, có hình thận.
Hạt muồng giá bao nhiêu?
Do là thực vật bản địa của Việt Nam và các nước lân cận nên hạt muồng luôn được bán rộng rãi trên thị trường. Giá hạt muồng cũng không quá cao, dao động từ 50,000 đến 200,000 VNĐ tùy từng loại và cơ sở sản xuất, phân phối.
Tuy nhiên, để mua hạt muồng làm thuốc, bạn cần chọn hạt muồng loại xịn với chất lượng đảm bảo. Nên tránh những loại hạt muồng có nguồn gốc, xuất xứ không rõ ràng; chất lượng hạt không đồng đều. Tốt nhất bạn nên liên hệ các địa chỉ phân phối uy tín như: Shop Hạt Dinh Dưỡng Ecohealth. Đây là nơi đang bán nhiều loại hạt khô chất lượng cao, trong đó có các vị thuốc an toàn, tốt cho sức khỏe.
Khi mua bất kỳ loại hạt nào tại Shop Hạt Dinh Dưỡng Ecohealth, bạn sẽ nhận được cam kết chất lượng đầy đủ. Được nhận những hướng dẫn sử dụng chuẩn xác để bạn có thể dễ dàng áp dụng tại nhà.
Trên đây là một số thông tin về hạt muồng (thảo thuyết minh). Hy vọng những thông tin mà Shop Hạt Dinh Dưỡng Ecohealth cung cấp sẽ giúp ích cho bạn. Chúc bạn và gia đình luôn có sức khỏe tốt!
Đánh giá
Chưa có đánh giá nào.