Mua hạt mắc khén rừng loại tốt ở đâu?

Mắc khén là gia vị quen thuộc của nhiều món ăn thuần Việt, đặc biệt là các món đặc sản của vùng Tây Bắc. Nhưng hạt mắc khén là gì? Nó có phải hạt dổi không? Mua hạt mắc khén rừng loại tốt ở đâu? Chúng ta sẽ cùng làm rõ qua bài viết dưới đây!

Hạt dổi có phải là hạt mắc khén không?

Nếu bạn là người quan tâm, yêu thích ẩm thực Tây Bắc thì sẽ thường nghe tên các loại gia vị như: mắc khén, hạt dổi…. Nhiều người cũng băn khoăn không biết hạt dổi có phải là hạt mắc khén không. Nếu bạn cũng đang băn khoăn về vấn đề này thì câu trả lời là hạt dổi và hạt mắc khén là hai loại gia vị hoàn toàn khác nhau. Tuy nhiên, chúng đều là những những món quà quý của núi rừng Tây Bắc. Chúng đều giúp ẩm thực Tây Bắc thêm thơm ngon, độc đáo, chiếm được sự yêu thích của tín đồ ẩm thực ở mọi miền đất nước.

Về nguồn gốc, hạt mắc khén chính là phần quả của loại cây rừng này. Nó thường có màu đen và hương thơm nồng đậm. Một số người đang nhầm lẫn phần được dùng làm gia vị trên cây mắc khén là phần hạt đen bóng bên trong quả. Nhưng thực tế, phần được dùng làm gia vị là phần vỏ quả. Phần hạt màu đen bên trong không có mùi vị gì đặc biệt.

Vì có hương thơm nồng đậm, hấp dẫn nên hạt mắc khén được dùng trong nhiều món ăn như: gà nướng, cá nướng, lạc rang mắc khén… Nó cũng được dùng để pha nước chấm, làm muối chấm, giúp món ăn thêm thơm ngon, đậm vị.

Đặc điểm của cây mắc khén

Hạt/ quả mắc khén được thu từ cây mắc khén. Đây là loại cây rừng có tên khoa học là Zanthoxylum rhetsa, thuộc họ Rutaceae. Loại cây rừng này còn có nhiều tên gọi khác như: hoàng mộc khôi, sẻn hôi, cóc hôi, vàng me, xong….

Nó được mô tả lần đầu vào năm 1982 với đặc điểm là dạng cây thân gỗ nhỡ, cao từ 14 đến 18 m. Cây có phần thân thẳng, vỏ có nhiều gai. Lá cây mắc khén là dạng lá kép lông chim một lần lẻ, phần mép của phiến lá có răng cưa. Hoa mọc thành từng chùm với màu xám trắng. Mùa hoa nở là mùa tháng 6 đến tháng 7 hàng năm. Quả mắc khén có hình tròn, bên trong chứa hạt hình cầu. Khi chín hạt sẽ chuyển sang màu đen bóng.

Đến khi quả mắc khén khô, phần vỏ quả sẽ tách ra để lộ hạt màu đen bên trong. Để thêm mắc khén vào các món ăn, người ta thường chủ động lọc bớt phần hạt đen để đảm bảo hương vị cay nồng, hấp dẫn của hạt.

Địa điểm phân bố cây mắc khén

Cây mắc khén chỉ mọc ở những vùng núi có độ cao 500 đến 1500m so với mặt nước biển. Trên thế giới, cây mọc khắp vùng Indomalaya gồm các quốc gia như: Ấn Độ, Malaysia, Lào và Việt Nam.

Tại Việt Nam, mắc khén gắn liền với ẩm thực Tây Bắc. Vì cây chủ yếu phân bố tại các cánh rừng ở vùng này, nhất là các cánh rừng của tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lai Châu…. Thậm chí, vì địa điểm phân bố nên hạt mắc khén còn được ví như hồ tiêu của vùng Tây Bắc. Tuy nhiên, hương vị của hạt mắc khén không giống với hương vị của hồ tiêu. Nó đậm đà, khác lạ hơn nhiều.

Mùa thu hoạch quả mắc khén

Cây mắc khén ra hoa trong khoảng tháng 6 đến tháng 7 hàng năm. Mùa quả chín là từ tháng 10 đến tháng 11. Quả mắc khén còn non thường có màu xanh, khi chín sẽ chuyển dần sang màu hồng, to cỡ hạt tiêu non. Khi thu hoạch, người ta thường thu từng chùm quả mắc khén.

Tương tự như quả hồ tiêu, một số người cũng sử dụng quả mắc khén tươi để tạo vị cay nồng, đậm đà cho món ăn. Thậm chí, nhiều ý kiến cho rằng hương vị của mắc khén tươi hấp dẫn hơn nhiều so với mắc khén khô. Tuy nhiên, để kéo dài thời gian sử dụng thì hạt mắc khén sẽ được phơi khô (bỏ bớt cuống). Bạn cũng có thể dùng máy sấy để mắc khén được sạch, không tiếp xúc với bụi bẩn trong thời gian chờ làm khô.

Khi khô hẳn, mắc khén sẽ tách vỏ, lộ phần hạt đen bên trong. Bạn chỉ cần lọc bớt phần hạt đen này để hương vị của hạt mắc khén hay chính xác là quả mắc khén khô được nồng đậm, thơm ngon, hấp dẫn. Sau đó cho hạt vào túi nilông hoặc hộp thủy tinh, hộp nhựa rồi đậy kín nắp để kéo dài thời gian bảo quản.

Hạt mắc khén khô luôn dễ bảo quản, tiện cho việc vận chuyển. Đây là lý do khiến hạt nhanh chóng vươn ra vùng rừng núi Tây Bắc, trở thành loại gia vị được ưa chuộng ở nhiều tỉnh thành. Thậm chí, không ít người còn đem hạt mắc khén ra nước ngoài để hương vị quê hương đi xa hơn, giúp ẩm thực Tây Bắc ghi dấu ở nhiều nơi trên thế giới.

Sơ chế và cách bảo quản hạt mắc khén

Ngoài phơi khô, hạt mắc khén có thể trải qua một bước sơ chế sâu hơn là rang chín, xay nhỏ. Việc rang chín sẽ giúp hạt mắc khén thêm thơm, thêm đậm đà. Cách rang hạt mắc khén rất đơn giản, bạn chỉ cần lấy một lượng hạt nhỏ, cho vào chảo. Bật lửa nhỏ và đảo đều tay đến khi thấy hạt mắc khén tỏa ra mùi thơm nồng (tầm 3 – 4 phút).

Rang xong, bạn có thể cho vào máy xay nhỏ, cất vào hộp để tiện cho việc sử dụng ảnh. Trong quá trình rang và xay hạt mắc khén nên ghi nhớ một số lên ý như:

• Không nên rang quá nhiều hạt mắc khén. Vì hạt mắc rang để lâu sẽ mất mùi.
• Chỉ rang đến khi hạt mắc khén thơm. Không rang cháy vì sẽ ảnh hưởng đến hương vị và công dụng của hạt.
• Khi xay hạt mắc khén thì không nên xe quá nhuyễn. Nên xay dối để đảm bảo hương thơm nồng đậm của loại gia vị này.

Hương vị, công dụng của hạt mắc khén

Hạt mắc khén là gia vị không thể thiếu trong nhiều món ăn hàng ngày của người dân tộc thiểu số ở vùng cao Tây Bắc. Thậm chí, nhiều ý kiến cho rằng người dân vùng cao thường có làn da hồng hào, có sức khỏe thật tốt, dẻo dai đến lúc già là nhờ những gia vị hữu ích như mắc khén. Nhìn chung, đây là loại gia vị có nhiều ưu điểm cả về hương vị và công dụng cho sức khỏe. Cụ thể:

Hương vị của hạt mắc khén

Hạt mắc khén là gia vị thơm ngon. Khi nếm thử, bạn sẽ thấy hạt tạo cảm giác cay, tê nơi đầu lưỡi sớm. Hơn nữa, hạt có mùi hương nồng nhưng lại cho bạn cảm giác nhẹ nhàng, sảng khoái như được xông tinh dầu tại spa chứ không cay nồng sộc lên mũi như hạt tiêu.

Khi cho hạt mắc khén vào chảo rang thì hương thơm sẽ càng tỏa ra một cách nồng đậm. Thậm chí, vì mùi hương đặc trưng nên những người sành ăn chỉ cần ngửi mùi thơm của hạt mắc khén thôi là đã cảm thấy vị ngọt dịu của thiên nhiên trong lành, vị tê tê cay cay nơi đầu lưỡi và một chút vị đắng nhẹ để giúp kích thích vị giác.

Thành phần hóa học trong hạt mắc khén

Nếu đang tìm hiểu về hương vị, công dụng của mắc khén rừng thì bạn cần biết hương vị và công dụng của loại hạt này đến từ chính các thành phần hóa học hữu ích bên trong hạt. Cụ thể, hạt hay quả mắc khén rừng thường chứa 0,24% alcaloid và tinh dầu.

Đặc biệt, trong phần vỏ quả (phần có mùi thơm nồng đậm, thường được dùng làm gia vị) còn chứa một số hợp chất hữu ích khác như: b-pinen, d-terpinen, d-a-phellandren, d-a-dihydrocarvol, dl-carvotanacetone, 4-caren, 4-terpinol… Nó cũng có các chất kháng khuẩn và 2 aecaloid là budrungain (0,0025%) và budrungainin (0,005%).

Công dụng của hạt mắc khén

Nhiều người chỉ biết, chỉ quan tâm đến công dụng duy nhất của hạt mắc khén là gia tăng hương vị cho món ăn. Tuy nhiên, trên thực tế, hạt mắc khén có rất nhiều công dụng cho sức khỏe. Có thể điểm qua một số công dụng chính của mắc khén, nhất là loại hạt mắc khén rừng chất lượng cao như:

• Hỗ trợ điều trị đau nhức xương khớp. Nó cũng giúp giảm bầm tím, giảm tụ máu ở chân tay, giúp giảm nhanh các cơn đau cấp tính khác. Để phát huy tối đa công dụng này, người ta thường cho hạt vào ngâm rượu.
• Kháng khuẩn, tăng cường sức đề kháng để chống lại các tác nhân gây bệnh. Đặc biệt là tác nhân gây các chứng bệnh nguy hiểm như: sốt rét, sốt vi rút, nhiễm trùng máu…. Hạt mắc khén cũng giúp khử độc từ các loại côn trùng gây hại như muỗi hay kiến. Đồng thời, nó phòng ngừa, giảm triệu chứng của ngộ độc thực phẩm.
• Mắc khén có vị cay nồng và tính ấm. Do đó, nó có thể giúp người dùng có cảm giác ấm áp, loại bỏ hàn khí trong cơ thể, hỗ trợ điều trị cảm lạnh.
• Mắc khén được dùng nhiều trong ngành ẩm thực vì nó giúp bảo vệ, kích thích hệ thống tiêu hóa. Cụ thể, hạt mắc khén giúp giảm triệu chứng đầy bụng, đau bụng, đầy hơi, khó tiêu. Nó còn chống táo bón, giảm đau dạ dày và phòng ngừa các chứng bệnh ở đường tiêu hóa khác….

Hướng dẫn sử dụng hạt mắc khén

Hạt mắc khén là một loại gia vị hấp dẫn. Vì vậy, nó thường được sử dụng trong các công thức nấu ăn. Thậm chí, hầu hết các món ăn của người dân tộc thiểu số ở vùng núi cao Tây Bắc đều sử dụng hạt mắc khén. Trong đó, nổi bật nhất là các món ăn đặc sản, khiến nhiều người thương nhớ như: thịt trâu gác bếp, lạp xưởng hun khói, chẳm chéo, thịt gà nướng mắc khén… Dưới đây là 4 cách sử dụng hạt mắc khén chính:

Dùng cho món nướng

Mắc khén rất hợp với các món nướng. Bạn chỉ cần lấy hạt mắc khén khô, rang qua cho thơm, giã nhỏ, cho vào tẩm ướp với thịt hoặc cá rồi nướng. Mùi thơm và hương vị cay cay tê tê đặc trưng của hạt mắc khén sẽ giúp bạn có món ăn thơm ngon, hấp dẫn. Thậm chí, những người đam mê du lịch thường chia sẻ rằng nếu đến các tỉnh miền núi phía Bắc mà không một lần thưởng thức món nướng có thành phần là hạt mắc khén thì chuyển đi của bạn sẽ không trọn vẹn.

Dùng cho món rán

Không chỉ là linh hồn của món nướng, mắc khén cũng là gia vị quen thuộc để tẩm ướp thực phẩm chuẩn bị cho món rán. Mùi thơm và hương vị đặc trưng của mắc khén sẽ giúp loại bỏ mùi tanh, ra tăng hương vị để món rán thêm đặc biệt.

Dùng để làm thịt khô

Ẩm thực Tây Bắc nổi tiếng với thịt trâu, thịt bò gác bếp. Và bí quyết để làm nên thành công của những loại thịt khô đặc sắc này là hạt mắc khén rừng thơm ngon.

Cách dùng hạt mắc khén để làm thịt khô cũng rất đơn giản. Bạn chỉ cần đem hạt mắc khén rang qua lửa, giã hoặc xay nhỏ rồi tẩm ướp với thịt trước khi cho vào lò để sấy khô hoặc treo lên gác bếp. Ngoài thịt khô, hạt mắc khén cũng được dùng để làm lạp xưởng – một đặc sản khác của núi rừng Tây Bắc.

Pha muối chấm, nước chấm

Để có bát muối chấm, nước chấm ngon, bạn có thể thêm một chút hạt mắc khén rang gia nhỏ. Bát muối chấm, nước chấm có mắc khén sẽ giúp món ăn của bạn đặc sắc hơn. Nó cũng phòng ngừa tình trạng rối loạn tiêu hóa để bữa ăn, cuộc vui của bạn thêm phần trọn vẹn.

Mắc khén còn là thành phần của loại muối chấm nổi tiếng mang tên chẳm chéo. Loại muối chấm này đang được bày bán ở nhiều nơi, được sử dụng để giúp nhiều món ăn thêm tròn vị.

Mua hạt mắc khén ở đâu?

Hạt mắc khén đang được bày bán rộng rãi trên thị trường dưới dạng muối chấm hay bột được đóng gói cẩn thận. Tuy nhiên, như đã chia sẻ ở trên, hạt mắc khén rang sẽ không để được lâu. Vì vậy, nếu có ý định sử dụng hạt mắc khén tại nhà, bạn nên mua hạt mắc khén khô về để tự rang, tự xay….

Về giá bán, trước kia hạt mắc khén được bán với giá rất rẻ, chỉ từ 5,000 đến 20,000 VNĐ. Tuy nhiên, nhờ hương vị thơm ngon, độc đáo mà hạt mắc khén ngày càng được yêu thích. Giá bán của loại gia vị này cũng không ngừng tăng cao. Đến thời điểm hiện tại, nó thường được bán với giá 300,000 đến 350,000 VNĐ. Với mắc khén rừng loại xịn, giá bán hạt mắc khén Hà Nội có thể cao hơn tùy vào từng thời điểm trong năm.

Nhưng không phải cứ bỏ ra vài trăm nghìn là bạn sẽ mua được một cân mắc khén khô loại xịn. Vì trên thị trường có không ít địa chỉ bán hàng kém chất lượng. Do đó, khi có nhu cầu mua mắc khén, bạn nên chọn các địa chỉ phân phối uy tín như: Shop Hạt Dinh Dưỡng Ecohealth. Là địa chỉ chuyên bán các loại hạt khô chất lượng, được nhiều người tiêu dùng đánh giá cao, Shop Hạt Dinh Dưỡng Ecohealth cam kết đem đến cho bạn hạt mắc khén rừng Tây Bắc loại xịn.

Thông tin chi tiết về giá bán hiện tại và lưu ý khi mua hạt mắc khén rừng tại Shop Hạt Dinh Dưỡng Ecohealth, bạn có thể liên hệ ngay để được tư vấn!